Kahvenin hikayesini incelediğimizde farklı rivayetlerle karşılaşıyoruz. Fakat birçok kaynakta belirtildiği ve genel olarak birleşildiği üzere çoban Kaldi'nin hikayesi kahvenin çıkış noktası olarak literatürlere girmiştir. M.S. 700'lü yıllarda Çoban Kaldi keçileri otlatırken, keçilerin yediği kırmızı bir meyvenin ardından canlandıklarını, daha fazla hareket ettiklerini ve uyumadıklarını görmüştür. Kendisinin de bunu tatması ve benzer özellikleri yaşaması sonucunda kahvenin -bilinen anlamda olmasa da- keşfi gerçekleşmiş olur. Keşfinden sonra II. yüzyıla kadarki süreçte kahve bir yiyecek maddesi olarak, özellikle ekmek yapımında kullanılmıştır. Çeşitli dinsel ayinlerde keşişlerin zinde kalmalarını sağlamış olsa da içecek olarak tüketilmeye başlanması I I. yüzyılda Yemen'e geçişi ile olacaktır. Yemen'de içecek olarak ilk tüketimi Sufi tarikatının sayesindidir. Hatta ilk içenin tarikat lideri Şeyh Şazeli olduğu rivayet edilir. Özellikle dinsel zikir; zfde uyamk tutması ve canlılık vermesi içeceğin sevilmesinde ve ilerleyişinde önemli bii basamak olmuştur. Bu noktadan sonra kahve ticaret olarak da değerlenmeye başlamıştır. Yemen'in Mocha Limanı ticaretin Yemen'deki başlangıç noktası haline gelmiştir. Buradan ticaret yolu Kahire ve Mekke'ye ulaşmış, Mekke'de "kaveh kanes” adıyla kahve içilen yerler türemeye başlamıştır. Kahvenin yükselen değeri o dönemde toprak genişliği ve imparatorluk sınırlarıyla dikkat çeken Osmanlı'ya da ulaşmıştır. 1517 yılında Yavuz Sultan Selim döneminde Yemen Valisi Özdemir Paşa kahveyi saray erkanına kadar getirmiş ve Osmanlı'yı kahveyle tanıştırmıştır. Kısa süre içinde hem sarayda, hem de halk arasında popüler bir içecek halini almıştır kahve. Bugün dahi dünyada bilinen ve. kabul edilen ilk kahvehane 1554 yılında Taht-ül Kale (bugünkü adıyla Tahtakale)'de Halepli Hakem ve Şamlı şems adında iki Suriyeli Arap tarafından Kivahan adıyla açılmıştır. Bu açılışı takip eden 70-80 yıl içinde İstanbul'da açılan ve hizmet veren kahvehane sayısı 50'li rakamların üzerine çıkmıştır. |
Kahvenin Osmanlı içindeki yükselişi, değeri ve yasaklarıyla geleneklerin içine kadar girmesini ilerleyen bölümde detaylı olarak elâ alacağız.